घरबहालमा दोहोरो कर हट्यो, अब स्थानीय तहले मात्र उठाउने

१२ चैत, काठमाडौं । लामो समयदेखि बिवादित रहेको घरबहाल करसम्बन्धी अन्योल हटेको छ । सोमवार बसेको मन्त्रीपरिषद्को बैठकले घरबहाल करको दोहोरोपनको व्यवस्थालाई हटाएको हो । योसँगै अब घरबहाल करको अधिकार संवैधानिक व्यवस्था अनुसार स्थानीय तहले पाएको छ ।

अर्थ मन्त्रालयले दोहोरो करको व्यवस्था हटाउन गरेको प्रस्ताव मन्त्रिपरिषद्ले स्वीकृत गरेपछि घरबहाल करको दोहोरोपन हटेको हो ।

संविधानले घरबहाल करलाई स्थानीय तहको अधिकारसूची भित्र सूचीकृत गरिसकेको छ । अन्तर -सरकारी वित्त व्यवस्थापन सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको ऐन -२०७४ ले पनि घरबहाल करको संकलनको अधिकार स्थानीय तहलाई दिएको छ ।

तर, हालसम्म आयकर ऐन -२०५८ अन्तर्गत १० प्रतिशत कर केन्द्रमा आउँथ्यो । यो व्यवस्था अनुसार भाडा आय शिर्षकमा केन्द्रले यस्तो कर केन्द्रमा आउँथ्यो । त्यस्तै, २ प्रतिशत कर स्थानीय स्वायत्त शासन ऐन -२०५५ अनुसार सम्बन्धित स्थानीय तह (साविकका स्थानीय निकाय) ले संकलन गर्दै आएका छन् ।

अब भने स्थानीय तहले कानून बनाएर आफैंले घरबहाल कर लगाउनेछन् । यसको दर पनि स्थानीय तहले आर्थिक कानून बनाएर आफैं तोक्नेछन् ।

पछिल्लो समय काठमाडौं महानगरपालिका लगायतका स्थानीय तहका बासिन्दा दोहोरो कर तिरिरहेका थिए ।

यद्यपि, यो व्यवस्था व्यवसायीक प्रयोजनले लगाइने भाडामा भने लागू हुनेछैन । उदाहरणका लागि विशालबजार लगायतका ठूला कम्पनी जसले आफ्ना भवन भाडामा लगाएका छन्, तिनको हकमा यो व्यवस्था आकषिर्त नहुने मन्त्रालयले बताएको छ । यसको अर्थ गैरव्यवसायीक ढंगले प्राकृतिक व्यक्तिले लगाएको भाडामामात्रै यो व्यवस्था लागू हुनेछ ।

अर्थविद् शंकर शर्मा घरबहाल कर संकलनको अधिकार सम्बन्धित स्थानीय तहलाई नै गएपछि त्यसले कर संकलन प्रभावकारी हुने बताउँछन् ।

स्थानीय तहलाई कर संकलनका सम्बन्धमा केन्द्रले आधार तोक्दिँदा सहज हुने शर्माको भनाइ छ । यद्यपि, संविधानले स्पष्टसँग अधिकारी स्थानीय तहलाई नै दिएको छ ।

मन्त्रिपरिषद्को निर्णयसँगै अब केन्द्रमा आउने घरबहाल करको स्थानीय तहमा नै रहनेछ । यससँगै अब स्थानीय तहलाई घरबहालसहित सम्पत्ति कर, भूमि कर (मालपोत) र व्यवसाय करमा एकल अधिकार कायम रहनेछ । घर -जग्गा रजिष्ट्रेसन शूल्क, सवारी साधन शूल्क, मनोरञ्जन कर र विज्ञापन कर भने स्थानीय तह र प्रदेशको साझा सूचीमा छन् ।

(श्रोत- अनलाइन खवर २०७४ चैत १२ गते )

Media Roundup includes tax related news coverage in media, Nepal and abroad, that we find useful to share to our readers. We do not own the contents of these news articles, and Nepal Tax Online team is not included in the process of publication of these news. We also do not vouch for authencity when publishing. The source of the news article is published at the bottom of each news, where possible.

Social Links